Almanca’da edilgen yapılar, bir eylemin kimin tarafından yapıldığından çok, eylemin kendisine odaklanır. Bu yapı, özellikle resmi yazılarda ve haber dilinde sıkça kullanılır. Bu yazıda, Almanca’da edilgen yapıların nasıl oluşturulduğunu, kullanım alanlarını ve günlük hayatta nasıl pratik yapabileceğinizi öğreneceksiniz.
Edilgen Yapı (Passiv) Nedir?
Almanca’da edilgen yapı (Passiv), bir eylemin öznesi yerine, eylemin kendisinin vurgulandığı bir cümle yapısıdır. Bu yapı, özellikle eylemi gerçekleştiren kişi bilinmediğinde, önemsiz olduğunda veya vurgulanmak istenmediğinde kullanılır. Edilgen yapı, werden fiili ve asıl fiilin Partizip II hali kullanılarak oluşturulur. Bu yapı, hem günlük konuşmalarda hem de resmi yazılarda sıkça karşımıza çıkar.
Edilgen Yapının Oluşturulması
Edilgen yapıyı oluşturmak için aşağıdaki formül kullanılır:
Özne + werden + Partizip II
- werden fiili, cümlenin zamanına göre çekimlenir.
- Partizip II, asıl fiilin üçüncü halidir ve düzenli fiillerde genellikle ge- öneki ve -t veya -et son eki alır. Düzensiz fiillerde ise Partizip II formu ezberlenmelidir.
Örnekler:
Das Buch wird gelesen. (Kitap okunuyor.)
Die Tür wird geöffnet. (Kapı açılıyor.)
Der Brief wird geschrieben. (Mektup yazılıyor.)
Bu cümlelerde, eylemi gerçekleştiren kişi belirtilmemiştir ve eylemin kendisi ön plandadır.
Edilgen Yapının Zamanlara Göre Kullanımı
Edilgen yapı, farklı zamanlarda kullanılabilir. İşte bazı örnekler:
- Präsens (Geniş Zaman):
Das Haus wird gebaut. (Ev inşa ediliyor.)
- Präteritum (Geçmiş Zaman):
Das Haus wurde gebaut. (Ev inşa edildi.)
- Perfekt (Yakın Geçmiş Zaman):
Das Haus ist gebaut worden. (Ev inşa edilmiş.)
- Futur I (Gelecek Zaman):
Das Haus wird gebaut werden. (Ev inşa edilecek.)
Edilgen Yapıda Öznenin Belirtilmesi
Eğer eylemi gerçekleştiren kişi veya nesne belirtilmek istenirse, von veya durch edatları kullanılır:
- von, eylemi gerçekleştiren kişiyi belirtir.
- durch, eylemi gerçekleştiren araç veya yöntemi belirtir.
Örnekler:
Das Buch wird von dem Schüler gelesen. (Kitap öğrenci tarafından okunuyor.)
Die Tür wird durch den Wind geöffnet. (Kapı rüzgar tarafından açılıyor.)
Pratik İpuçları
- Partizip II Formlarını Ezberleyin: Düzenli ve düzensiz fiillerin Partizip II formlarını öğrenmek, edilgen yapıyı doğru kullanmanın temelidir. Örneğin:
– lesen (okumak) → gelesen
– öffnen (açmak) → geöffnet
– schreiben (yazmak) → geschrieben
- Zamanlara Dikkat Edin: Edilgen yapıyı farklı zamanlarda kullanırken, werden fiilinin doğru çekimlenmesine özen gösterin.
- Günlük Hayatta Kullanın: Almanca haberleri, makaleleri veya resmi belgeleri okurken edilgen yapıyı fark etmeye çalışın. Bu, yapıyı anlam
Edilgen Yapının Oluşturulması
Almanca’da edilgen yapı (Passiv), werden fiili ve asıl fiilin Partizip II hali kullanılarak oluşturulur. Edilgen yapı, bir eylemin kimin tarafından yapıldığından çok, eylemin kendisine odaklanır. Bu yapı, özellikle resmi yazılarda, haberlerde veya eylemi gerçekleştiren kişinin önemli olmadığı durumlarda sıkça kullanılır. Edilgen yapının zamanları, werden fiilinin çekimine göre değişir. İşte edilgen yapının farklı zamanlarda nasıl oluşturulduğuna dair detaylı örnekler ve açıklamalar:
—
1. Präsens (Geniş Zaman):
Edilgen yapı, geniş zamanda werden fiilinin şimdiki zaman çekimi ve asıl fiilin Partizip II hali kullanılarak oluşturulur.
Örnek:
Das Haus wird gebaut. (Ev inşa ediliyor.)
- Bu cümlede, evin inşa edilme eylemi vurgulanır. Kimin inşa ettiği belirtilmemiştir.
- Yapı: werden (Präsens) + Partizip II
Pratik İpucu: Türkçe’deki “-iliyor, -ılıyor” yapısına benzer. Örneğin, “Das Auto wird repariert.” (Araba tamir ediliyor.)
—
2. Präteritum (Geçmiş Zaman):
Geçmiş zamanda edilgen yapı, werden fiilinin geçmiş zaman çekimi (wurde) ve asıl fiilin Partizip II hali kullanılarak oluşturulur.
Örnek:
Das Haus wurde gebaut. (Ev inşa edildi.)
- Bu cümlede, evin geçmişte inşa edildiği belirtilir. Eylemi gerçekleştiren kişi önemsizdir.
- Yapı: wurde + Partizip II
Pratik İpucu: Türkçe’deki “-ildi, -ıldı” yapısına benzer. Örneğin, “Das Buch wurde gelesen.” (Kitap okundu.)
—
3. Perfekt (Yakın Geçmiş Zaman):
Perfekt zamanda edilgen yapı, sein fiilinin şimdiki zaman çekimi, Partizip II ve worden kullanılarak oluşturulur.
Örnek:
Das Haus ist gebaut worden. (Ev inşa edildi.)
- Bu cümlede, evin yakın geçmişte inşa edildiği vurgulanır.
- Yapı: sein (Präsens) + Partizip II + worden
Pratik İpucu: Türkçe’deki “-ilmiş, -ılmış” yapısına benzer. Örneğin, “Das Essen ist gekocht worden.” (Yemek pişirildi.)
—
4. Futur I (Gelecek Zaman):
Gelecek zamanda edilgen yapı, werden fiilinin gelecek zaman çekimi, Partizip II ve werden kullanılarak oluşturulur.
Örnek:
Das Haus wird gebaut werden. (Ev inşa edilecek.)
- Bu cümlede, evin gelecekte inşa edileceği belirtilir.
- Yapı: werden (Futur I) + Partizip II + werden
Pratik İpucu: Türkçe’deki “-ilecek, -ılacak” yapısına benzer. Örneğin, “Das Problem wird gelöst werden.” (Sorun çözülecek.)
—
Ek Bilgiler ve İpuçları:
- Edilgen
Edilgen Yapının Kullanım Alanları
Almanca’da edilgen yapı (Passiv), özellikle belirli durumlarda sıklıkla kullanılan bir dilbilgisel yapıdır. Edilgen yapı, eylemi gerçekleştiren kişinin (özne) bilinmediği, önemsiz olduğu veya eylemin kendisinin vurgulanmak istendiği durumlarda tercih edilir. Ayrıca resmi yazılarda, haber dilinde ve bilimsel metinlerde de sıkça karşımıza çıkar. İşte edilgen yapının Almanca’da kullanıldığı başlıca durumlar ve örnekler:
—
1. Eylemi Gerçekleştiren Kişi Bilinmediğinde veya Önemsiz Olduğunda:
Edilgen yapı, eylemi kimin gerçekleştirdiğinin bilinmediği veya önemli olmadığı durumlarda kullanılır. Bu durumda, eylemin kendisi ön plandadır.
Örnek:
Das Auto wurde gestohlen. (Araba çalındı.)
Bu cümlede, arabayı kimin çaldığı bilinmiyor veya önemli değil. Önemli olan, arabanın çalınmış olmasıdır.
Pratik İpucu:
- Edilgen yapıda, eylemi gerçekleştiren kişi (özne) genellikle belirtilmez. Ancak gerekirse “von” veya “durch” edatlarıyla belirtilebilir. Örneğin:
Das Auto wurde von einem Dieb gestohlen. (Araba bir hırsız tarafından çalındı.)
—
2. Resmi Yazılarda ve Haber Dilinde:
Resmi belgelerde, haber metinlerinde ve bilimsel yazılarda edilgen yapı sıkça kullanılır. Bu tür metinlerde, kişisel ifadelerden kaçınılır ve nesnellik ön plandadır.
Örnek:
Die Entscheidung wird nächste Woche bekannt gegeben. (Karar önümüzdeki hafta açıklanacak.)
Bu cümlede, kararı kimin açıklayacağı belirtilmemiştir. Önemli olan, kararın açıklanacak olmasıdır.
Pratik İpucu:
- Haber dilinde edilgen yapıyı kullanırken, zaman zarflarına (örneğin: nächste Woche, bald, gestern) dikkat edin. Bu, eylemin ne zaman gerçekleştiğini veya gerçekleşeceğini netleştirir.
—
3. Eylemin Kendisi Vurgulanmak İstediğinde:
Edilgen yapı, eylemi gerçekleştiren kişiden ziyade eylemin kendisini öne çıkarmak için kullanılır. Bu durumda, eylemin sonucu veya süreci daha önemlidir.
Örnek:
Das Essen wird zubereitet. (Yemek hazırlanıyor.)
Bu cümlede, yemeği kimin hazırladığı değil, yemeğin hazırlanma süreci vurgulanmaktadır.
Pratik İpucu:
- Edilgen yapıda, fiilin Partizip II (geçmiş zaman ortacı) hali kullanılır. Örneğin: “zubereitet” (hazırlanmış). Fiilin doğru şeklini öğrenmek için düzenli ve düzensiz fiillerin Partizip II hallerini ezberlemek önemlidir.
—
4. Bilimsel ve Teknik Metinlerde:
Bilimsel makalelerde, teknik raporlarda ve akademik yazılarda edilgen yapı
Günlük Konuşmada Edilgen Yapı Örnekleri
Edilgen yapı (Passiv), Almanca’da hem günlük konuşmalarda hem de resmi yazılı metinlerde sıkça kullanılan bir dilbilgisi yapısıdır. Edilgen yapı, eylemin kim tarafından yapıldığından çok, eylemin kendisine odaklanır. Bu nedenle, özellikle eylemi gerçekleştiren kişi bilinmiyorsa, önemli değilse veya vurgulanmak istenmiyorsa tercih edilir. Türkçe’deki “-ıl/-il” ekleriyle oluşturulan edilgen yapıya benzer şekilde, Almanca’da da “werden” yardımcı fiili ve fiilin Partizip II hali kullanılır.
İşte günlük hayatta karşılaşabileceğiniz bazı örnekler ve bu yapının nasıl kullanıldığına dair detaylar:
—
1. Alışverişte:
Die Preise wurden gesenkt. (Fiyatlar düşürüldü.)
- Açıklama: Bu cümlede, fiyatların düşürülmesi eylemi vurgulanırken, kimin bu eylemi gerçekleştirdiği belirtilmemiştir. Bu tür durumlarda edilgen yapı, özellikle mağazalarda veya reklamlarda sıkça kullanılır.
- Pratik İpucu: Alışveriş yaparken “wurden” (geçmiş zaman) veya “werden” (şimdiki/geniş zaman) kullanarak benzer cümleler kurabilirsiniz. Örneğin:
Die Rabatte werden angekündigt. (İndirimler duyuruluyor.)
—
2. Yemek Yaparken:
Der Kuchen wird gebacken. (Kek pişiriliyor.)
- Açıklama: Bu cümlede, kekin pişirilme süreci vurgulanır. Edilgen yapı, özellikle yemek tariflerinde veya mutfakta neler olup bittiğini anlatırken kullanılır.
- Pratik İpucu: Yemek yaparken “wird” (şimdiki zaman) veya “wurde” (geçmiş zaman) kullanarak cümleler kurabilirsiniz. Örneğin:
Das Gemüse wird geschnitten. (Sebzeler doğranıyor.)
Der Teig wurde geknetet. (Hamur yoğruldu.)
—
3. Trafikte:
Die Straße wird repariert. (Yol onarılıyor.)
- Açıklama: Trafikte veya şehirdeki inşaat çalışmaları gibi durumlarda, eylemi gerçekleştiren kişi veya kurum genellikle belirtilmez. Bu nedenle edilgen yapı sıkça kullanılır.
- Pratik İpucu: Trafikle ilgili haberleri takip ederken veya yol durumunu anlatırken edilgen yapıyı kullanabilirsiniz. Örneğin:
Die Brücke wurde geschlossen. (Köprü kapatıldı.)
Die Ampel wird repariert. (Trafik lambası onarılıyor.)
—
4. İş Yerinde:
Das Meeting wurde verschoben. (Toplantı ertelendi.)
- Açıklama: İş hayatında, toplantıların ertelenmesi, projelerin başlatılması veya belgelerin onaylanması gibi durumlarda edilgen yapı sıkça kullanılır. Bu tür cümlelerde, eylemi gerçekleştiren kişi
Edilgen Yapı ile İlgili Pratik İpuçları
Edilgen yapıyı öğrenirken aşağıdaki ipuçları işinize yarayabilir:
- Werden fiilini doğru çekimleyin:
Edilgen yapıda werden fiilinin doğru çekimlenmesi çok önemlidir. Zamanlara göre çekimini öğrenin. Örneğin:
– Präsens (Geniş Zaman):
– Ich werde gefragt. (Bana soruluyor.)
– Du wirst gefragt. (Sana soruluyor.)
– Er/Sie/Es wird gefragt. (Ona soruluyor.)
– Präteritum (Geçmiş Zaman):
– Ich wurde gefragt. (Bana soruldu.)
– Du wurdest gefragt. (Sana soruldu.)
– Er/Sie/Es wurde gefragt. (Ona soruldu.)
– Perfekt (Yakın Geçmiş Zaman):
– Ich bin gefragt worden. (Bana soruldu.)
– Du bist gefragt worden. (Sana soruldu.)
– Er/Sie/Es ist gefragt worden. (Ona soruldu.)
– Futur I (Gelecek Zaman):
– Ich werde gefragt werden. (Bana sorulacak.)
– Du wirst gefragt werden. (Sana sorulacak.)
– Er/Sie/Es wird gefragt werden. (Ona sorulacak.)
İpucu: Werden fiilini çekimlerken özneye ve zamana dikkat edin. Özellikle düzensiz fiillerle birlikte kullanıldığında çekimlerde hata yapmamak için bolca pratik yapın.
- Partizip II’yi doğru kullanın:
Asıl fiilin Partizip II hali, edilgen yapının temelini oluşturur. Düzenli ve düzensiz fiillerin Partizip II hallerini öğrenin. Örneğin:
– Düzenli Fiiller:
– machen → gemacht (yapmak → yapılmış)
– fragen → gefragt (sormak → sorulmuş)
– Düzensiz Fiiller:
– schreiben → geschrieben (yazmak → yazılmış)
– nehmen → genommen (almak → alınmış)
İpucu: Düzensiz fiillerin Partizip II hallerini ezberlemek için fiil listelerini kullanabilirsiniz. Özellikle sık kullanılan fiillerin Partizip II hallerini öğrenmek, edilgen yapıyı daha kolay kullanmanızı sağlar.
- Günlük konuşmalarda pratik yapın:
Edilgen yapıyı günlük konuşmalarda kullanarak pratik yapın. Örneğin, bir olayı anlatırken edilgen yapıyı kullanmayı deneyin:
– “Das Haus wurde gebaut.” (Ev inşa edildi.)
– “Das Essen wurde gekocht.” (Yemek pişirildi.)
– “Die Tür wurde geöffnet.” (Kapı açıldı.)
İpucu: Günlük hayatta karşılaştığınız durumları edilgen yapıyla ifade etmeye çalışın. Örneğin, bir restoranda sipariş verirken “Das Essen wird zubereitet.” (Yemek hazırlanıyor.) gibi cümleler kurabilirsiniz.
- Haberleri takip edin:**
Haberlerde edilgen yapı sıkça kullanılır. Haberleri okuyarak veya dinleyerek edilgen yapıyı pekiştirebilirsiniz. Örneğin
Sonuç
Almanca’da edilgen yapı, bir eylemin kimin tarafından yapıldığından çok, eylemin kendisine odaklanır. Bu yapı, özellikle resmi yazılarda ve haber dilinde sıkça kullanılır. Edilgen yapıyı öğrenmek, Almanca dil becerilerinizi geliştirmenize büyük katkı sağlayacaktır. Günlük konuşmalarda ve yazılı metinlerde edilgen yapıyı kullanarak pratik yapabilirsiniz.
Bu konuyu pekiştirmek için aşağıdaki alıştırmaları yapabilirsiniz:
- Günlük hayatta karşılaştığınız olayları edilgen yapı kullanarak anlatın.
- Haberleri okuyarak veya dinleyerek edilgen yapı örneklerini not alın.
- Kendi cümlelerinizi oluşturarak edilgen yapıyı pratik edin.
İlgili Yazılar
- Almanca’da “Modalverben” (Kip Fiilleri) ve Kullanım Örnekleri-ve-kullanım-örnekleri.md)
- Almanca’da “Trennbare Verben” (Ayrılabilen Fiiller) Rehberi-rehberi.md)
- Almanca’da “Reflexive Verben” (Dönüşlü Fiiller) ve Örnek Cümleler-ve-örnek-cümleler.md)
- Almanca’da “Nebensätze” (Yan Cümleler) İçin Pratik Kurallar-i̇çin-pratik-kurallar.md)
- Almanca’da “Konjunktiv I” Kullanımı: Dolaylı Anlatım ve Haber Dil
Almanca edilgen yapılar, Passiv yapı Almanca kullanımı, Almanca günlük konuşma örnekleri, almanca öğrenme ipuçları, Almanca edilgen cümleler, Passiv Almanca örnekleri, Almanca öğrenme edilgen yapı, Almanca passiv cümle örnekleri, passiv, günlük almanca konuşma, almanca edilgen yapı